Bu dəfə hücuma, 2023-cü və 2024-cü ilin əvvəllərində həyata keçirilən çoxsaylı hücumlarda olduğu kimi, ilk növbədə, ukraynayönümlü Rusiya vətəndaşlarından ibarət kiçik bölmələr və müxtəlif xarici qurumlar rəhbərlik etmir. Son məlumatlara görə, Kursk hücumuna bir neçə yeni Ukrayna briqadası daxil edilib və cəbhə xətti yaxınlığında zirehli bölmələr görünməyə başlayıb.
Moskvanın bəyanatında Ukrayna qüvvələrinin ordunun 22-ci Mexanikləşdirilmiş Briqadasına bağlı olduğu iddia edilib. Yəni hücumu həyata keçirənlər könüllülər deyil, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin təcrübəli hərbi qulluqçuları və Baxmut bölgəsi də daxil olmaqla, ən ağır münaqişələrdə təcrübə keçmiş insanlardır. Üstəlik, Rusiya hücumun başlaması ilə minə yaxın Ukrayna hərbi qulluqçusunun tank və zirehli texnikanın dəstəyi ilə Kursk vilayətinə daxil olduğunu bildirdi.
Kursk vilayətində “federal fövqəladə vəziyyət” elan edilməsi hazırkı vəziyyətin nə qədər ciddi olduğunu bir daha ortaya qoyur. Ehtiyat qoşunların göndərilməsinə və təxliyə əmrlərinə baxmayaraq, Rusiya Ukraynanın irəliləmə sürətini yavaşlada bilməyib. Ukrayna minlərlə kvadrat kilometr Rusiya ərazisinə nəzarəti ələ keçirdi və Kiyev ən böyük transsərhəd hücumunu həyata keçirdi.
Bu, Moskvanın 2022-ci ilin fevralında Ukraynanı işğal etməsindən bəri Kiyevin ən dərin transsərhəd irəliləyişidir. Digər tərəfdən, bu, 2023-cü ilin iyununda “Vaqner” muzdlularının qiyamından sonra Rusiya prezidenti Vladimir Putin üçün ən böyük problemdir.
Kursk hücumu niyə vacibdir?
Ukraynanın qəfil hücumunun müxtəlif siyasi və ya hərbi səbəb və təsirlərin olduğu aydındır. Ukrayna mümkün qədər çox Rusiya ərazisini ələ keçirməklə, Moskvaya təzyiq etmək istəyir. Bu, Rusiya ilə mümkün sülh danışıqlarında Ukraynanın əlini gücləndirəcək. Rusiya tərəfindən işğal edilmiş Ukrayna torpaqları Kiyevin işğal etdiyi rus torpaqları ilə dəyişdirilə bilər.
Hərbi strategiya olaraq Rusiya ərazisində irəliləmək həm də Ukraynanın mübahisəli ərazilərinin əhalisi üçün bufer zona yarada bilər. Bundan əlavə, irəliləyiş Rusiya ordusunu zəiflətmək məqsədi daşıyır. Hücumun cəmləşdiyi Suca oxu əsas qatar xətlərindən biri olan Lqov-Belqorod dəmir yolunda yerləşir və bu xətt Xarkovdakı Rusiya Tapşırıq Qrupunun əsas logistika deposu olan Belqoroda gedir. Bundan əlavə, hücum Rusiyanı gərgin sərhəd bölgəsinə daha çox qoşun yerləşdirməyə məcbur edə bilər ki, bu da Ukraynadakı əsas cəbhə xəttində Rusiya ordusunu zəiflədə bilər.
Bütün bu cəbhə taktikalarından əlavə, Ukrayna ümumi hərbi şərtləri də öz xeyrinə çevirməyə çalışır. Məsələn, Ukrayna Rusiya torpaqlarında mövcudluğunu qurmaqla, Putinin Rusiyanın “qırmızı xətləri” və tez-tez nüvə eskalasiyası təhdidləri barədə danışmasını Qərbi qorxutmaq üçün hazırlanmış blef kimi ifşa etmək istəyir.
Digər tərəfdən, bu əməliyyat Rusiyaya və xüsusən də Qərbə Ukraynanın məhvə məhkum olmadığını göstərmək üçün mühüm addımdır. Kiyev Qərbdən silah tədarükünü artırmaqla, hələ də müharibədə qalib gələ biləcəyini göstərmək istəyir. ABŞ, Almaniya və digər Qərb tərəfdaşları uzun müddətdir ki, Ukraynaya silahlarından birbaşa Rusiya ərazisinə hücum etmək üçün istifadə etməyi qadağan ediblər.
Ukrayna qoşunları bununla bağlı ilk dəfə may ayında Rusiyanın Xarkova yeni hücumundan sonra icazə alıb, lakin bu səlahiyyət yalnız öz bölgələri ilə məhdudlaşıb. Vaşinqtonun tədarük etdiyi ATACMS kimi uzun mənzilli ballistik raketlər hələ də yalnız işğal olunmuş Ukrayna ərazilərinə atıla bilər.
Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski açıqlamasında Ukraynanın Rusiya ordusunun Sumı şəhərinə hücum təşkil etdiyi bölgələri hədəf aldığını və əməliyyatın tamamilə Ukraynanın təhlükəsizlik məsələsi olduğunu bildirib. Mesaj əməliyyatda silahlarından istifadə etməkdə tərəddüd edən Qərb müttəfiqlərini sakitləşdirmək üçün nəzərdə tutulub. Bəzi ABŞ siyasətçiləri bu vəziyyəti alqışlasa da, Böyük Britaniya və İtaliya kimi dövlətlərdə mənfi münasibət davam edir.
Ukraynada və Qərbdəki müşahidəçilər arasında sosial şəbəkələrdə müzakirə olunan məsələ nə qədər torpaq götürmək və ya hədəflənən torpaq sahəsinin uzaqlığı məsələsi deyil, əməliyyatın hərbi məqsədlərdən, yoxsa müsbət bir qavrayışa duyulan ümidsiz ehtiyacdan qaynaqlandığıdır. Bu hücumla uzun müddətdir mübarizə aparan və 2023-cü ilin yayında sonuncu əks-hücumdan müsbət irəliləyiş əldə edə bilməyən Ukrayna ordusu üçün uğur hekayəsi motivasiyası təmin edilib. Eyni zamanda Kiyev müttəfiqlərinə Ukrayna ordusunun müharibədə təşəbbüsü ələ keçirə biləcəyi ilə bağlı sərt mesaj verdi. Bu mesaj xüsusilə ABŞ prezident seçkiləri öncəsi böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Rusiyanın reaksiyası
Moskva da Kursk və qonşu Belqorod və Bryansk vilayətlərində “antiterror əməliyyatı” elan edib. Əməliyyatın 2000-ci illərin əvvəllərində Çeçenistandakı müharibə ilə eyni adı daşıması Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin (FSB) və Rosqvardiya milli qvardiyasının, eləcə də ordunun əməliyyata cəlb olunmasına imkan verir. Bundan əlavə, yerli idarəetmə orqanlarına insanların və nəqliyyat vasitələrinin hərəkətini məhdudlaşdırmaq, telefonların dinlənilməsinə icazə vermək və müvəqqəti təxliyə etmək səlahiyyəti verilib.
Hücum həm də Kremlə zərbə vurdu, onun ölkəni qorumaqda uğursuzluğunu üzə çıxardı və Putinin Rusiyanın düşmənlərindən böyük ölçüdə zərər görmədiyi barədə ritorikasını darmadağın etdi. Elit xüsusi təyinatlı bölmələri və təcrübəli “Vaqner” muzdluları da daxil olmaqla, Rusiya əlavə qüvvələri Kursk vilayətinə gəlməyə başlayıb, lakin indiyədək onlar Ukrayna qoşunlarını Suca və digər ərazilərdən sıxışdırıb çıxara bilməyiblər. Ukrayna yüzlərlə rus hərbi əsir götürdüyünü və bəzi bölgələrə az müqavimətə rast gələrək daxil olduğunu iddia edir.
Rusiyanın fikrincə, hücumun Ukrayna ordusunun silahlanmasına və təliminə nəzarəti rəsmi olaraq birbaşa NATO-ya ötürən NATO-nun Vaşinqtondakı sammitindən cəmi bir ay sonra baş verməsi əlamətdardır. Ukraynanın Kursk hücumunun Vaşinqton, Berlin və Londondan dəqiqəbədəqiqə izləndiyi və koordinasiya edildiyi iddia edilir.
Britaniyanın aparıcı nəşrlərindən olan “The Economist” bu fikri dəstəkləyərək, nasist Almaniyasının lideri Adolf Hitlerin eyni bölgədə məğlubiyyətinin 81-ci ildönümünə təsadüf edən bir ayda baş verən bu hücumu alqışlayıb və “İkinci Kursk döyüşü”nün başladığını elan edib.
Rusiya ərazisindəki münaqişə Ukraynanın NATO üzvlərinin tədarük etdiyi silahlardan istifadə edib-etməməsi sualını da yenidən gündəmə gətirib. Ukraynanın sərhəddə hansı silahlardan istifadə etdiyi bəlli olmasa da, Rusiya mətbuatı orada ABŞ-nin “Bradley” və Almaniyanın “Marder” tipli zirehli piyada maşınlarının olduğunu yazıb. Ukrayna qüvvələrinin bu hücumda PT-91 “Twardy” tankları, 9K33M2 “Osa” raket sistemləri və Polşanın tədarük etdiyi “Rosomak” zirehli vasitələrindən istifadə etdiyi də iddia edilir.
Moskvanın fikrincə, Ukraynanın NATO silahlarından istifadə edərək, Rusiyaya hücum etməsi beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən dözülsə, NATO qoşunlarının birbaşa Rusiyaya hücumu mümkündür. NATO-nun keçəcəyi növbəti “qırmızı xətt” Krıma qarşı hərbi hücum da daxil olmaqla, öz qoşunlarının yerləşdirilməsi ola bilər. Putin daha əvvəl açıq şəkildə Rusiya ərazisinə hücumun nüvə silahından istifadə ilə qarşılanacağını açıqlamışdı.
Rusların fikrincə, NATO qüvvələri Rusiyanın bu təhdidini yerinə yetirməsi üçün demək olar meydan oxuyur ki, bu da təkcə Rusiya ilə NATO arasında genişmiqyaslı müharibəyə deyil, həm də bütün bəşəriyyəti məhv edə biləcək termonüvə mübadiləsinə səbəb olacaq.
Asif Cəfərov
Ordu.az
