Türkiyə də daxil olmaqla böyük ölkələrin müdafiə sənayesi REM sistemləri və həlləri inkişaf etdirir. Bu sistemlər öz qabiliyyətlərini günü-gündən artırır, çoxsaylı funksiyaları yükləyir və idrak qabiliyyətlərini artırır.

Getdikcə mürəkkəbləşən müasir REM bu cür sistemlərlə silahlı qüvvələrə strateji üstünlük təmin etsə də, yüksək qabiliyyətli REM sistemləri olmayan silahlı qüvvələri çətin vəziyyətə salır. Vətənin müdafiəsində qabaqcıl radioelektron müdaxilə imkanlarının yaratdığı problemləri ənənəvi yanaşmalarla həll etmək mümkün deyil. Bu problemi həll etməyin və düşmənin qabaqcıl REM imkanlarına tez cavab vermənin yeganə yolu Süni Zəka (SZ) vasitələrini REM sistemlərinə daxil etməkdir. SZ REM sahəsində koqnitiv REM-ə doğru tendensiyaya başlayıb. SZ-nin, xüsusən də maşın öyrənmə (ML) texnikasının yüksəlişi, hesablama aparatındakı irəliləyişlərlə birlikdə REM-lərdə də inqilab edəcək.

Koqnitiv REM və Radar Sistemləri (BEHRS) yeni bir anlayış olsa da, ABŞ və Türkiyə başda olmaqla bir sıra ölkələrin silahlı qüvvələri tərəfindən ciddi qəbul edilir, araşdırma və inkişaf işləri aparılır. Yaxın 10 ildə yenidən proqramlaşdırmaya ehtiyac olmadan düşmən sistemlərinə avtonom cavab verəcək koqnitiv elektron müharibə texnologiyalarının mövcud olacağı təxmin edilir. Təhlillər göstərir ki, BEHRS sistemləri təkcə hərbi sahədə deyil, həm də geosiyasi müstəvidə əhəmiyyətli transformasiyalara səbəb ola bilər. Buna görə də BEHRS sahəsində aparılan araşdırmaları yaxından izləmək böyük əhəmiyyət kəsb edir.
 
Sevinc Əliyeva
Ordu.az