Tərəflərin xüsusilə hansı gündəm məsələlərindən danışdıqlarını yalnız təxmin etmək mümkündür. Ancaq bundan əvvəl iki şeyi qeyd etmək lazımdır. Xüsusilə yeni regional reallıqları, onlarda Ankaranın artan rolunu, ona töhfə verən geosiyasi şərait və reallıqları nəzərə alsaq, Türkiyə-Ermənistan birbaşa əlaqəsi şəraiti, şübhəsiz ki, sabit birbaşa əlaqə mexanizminin formalaşdırılmasının vacibliyi baxımından vacibdir.

Digər bir məsələ budur ki, telefon danışığı sentyabrın 27-də, 44 günlük müharibənin üçüncü ildönümündə baş verir. Məlumdur ki, Türkiyə tərəfi öz siyasətində simvolizmə çox böyük rol verir. 44 günlük müharibənin şərtləri və onun sona çatmasından sonra bir sıra addımlar, Türkiyə-Azərbaycan birliyi özünün ən yüksək mərhələsinə qədəm qoyub. Bu simvolizm Fidan-Mirzoyan telefon danışığının məzmununa nə dərəcədə təsir edib, onu demək çətindir və onu ancaq söhbətin məzmunu, eləcə də ab-havası və ahənginə bələd olduğunuz halda qiymətləndirmək mümkündür. Xarici işlər nazirləri arasında telefon danışığından iki həftə əvvəl, sentyabrın 11-də Türkiyə Prezidenti ilə Ermənistanın baş naziri arasında telefon danışığı olub və bundan sonra Ərdoğanın Naxçıvana səfəri və bu səfər zamanı müəyyən vacib bəyanatlar səsləndirilib. Xüsusilə, Ərdoğan bəyan edib ki, Ermənistan öz ərazisindən dəhlizə icazə verməsə, Türkiyə-Azərbaycan əlaqəsi İran ərazisi ilə həyata keçiriləcək.

İranın buna şərait yaratması ilə bağlı razılaşmanın olması heç də yeni deyil və Bakı ilə Tehran bu barədə hətta aylar əvvəl müqavilə imzalayıb. Buna rəğmən, Ərdoğanın bəyanatı Ermənistanda Zəngəzur dəhlizindən imtina kimi qəbul edilib. Lakin Ərdoğan eyni zamanda bildirdi ki, sülh üçün fürsət var və Ermənistan bunu gecikdirməməlidir və ondan “iradəsini ortaya qoymasını” gözləyirlər. Burada söhbət hansı iradədən gedir, Emənistandan hansı “iradə” gözlənilir? Bu vacib sualdır və Ermənistan bu barədə ciddi düşünməlidir. Eyni zamanda, Türkiyə və Ermənistan XİN rəhbərləri arasında telefon danışığından əvvəl ABŞ dövlət katibi ilə Fidan arasında söhbət olub və onlar dəhliz məsələsindən də danışıblar. Müdrik insan, şübhəsiz Türkiyə-Ermənistan xarici işlər nazirlərinin söhbətinin Qranadada gözlənilən beştərəfli görüş baxımından böyük əhəmiyyət daşıyacağını, sözügedən görüşdə Türkiyənin birbaşa mənada yox, bəlkə də dolayı mənada iştirak edəcəyini görə bilər. Bunu görüşdən əvvəlki hadisələr, o cümlədən 44 günlük müharibənin ildönümü ilə bağlı Fidan-Mirzoyan telefon danışığı da sübut edir.

Asif Cəfərov
Ordu.az