Müharibənin ilk günlərində bütün dünyanın proqnozu belə idi ki, Rusiya çox qısa müddətdə Ukraynanı ələ keçirəcək, Donetsk və Luqansk vilayətlərini ələ keçirəcək. Lakin ABŞ, İngiltərə və müxtəlif Qərb ölkələrinin Ukraynaya silah və sursat dəstəyi verməsi bütün proqnozları puç etdi. Qərb ölkələri Ukraynaya qısa mənzilli alçaq hündürlükdə uçan hədəflərə qarşı hava hücumundan müdafiə sistemləri, tank əleyhinə silah və sursatlar, reaktiv yaylım atəşi sistemləri hədiyyə etməklə Ukrayna ordusunu gücləndirib. Xüsusilə, NATO-nun Ukraynaya doktrinal dəstəyi Ukrayna müqavimətinin davamlılığını təmin edib.
Müharibədən əvvəl və müharibə zamanı Ukrayna ordusuna peyk kəşfiyyatı dəstəyi də verən Qərb ölkələri Rusiyanın Ukraynada məqsədlərinə çatmaması üçün əllərindən gələni etdilər.
Müharibənin başlaması və Ukraynanın yol xəritəsi
24 fevral 2022-ci il səhəri Rusiya faktiki olaraq Ukraynaya hücum etdi və “xüsusi hərbi əməliyyat” adlandırdığı əməliyyata başladı. Sonradan hücumun əsas səbəbinin guya Ukraynanın şərqindəki Donetsk və Luqansk vilayətlərinin tam ələ keçirilməsinin olduğu açıqlandı.
Sovet İttifaqı dövründə Qırmızı Ordunun zirehli maşına ehtiyacı Donetsk və Luqansk vilayətlərindəki zavodlardan təmin edilirdi. Faktiki olaraq, Rusiya Federasiyası isə Sovet İttifaqının mirası kimi gördüyü bu bölgəni ələ keçirmək üçün Ukraynaya müharibə elan etdi. Davam edən müharibədə hər iki tərəf adından ağır itkilər verilsə də, Ukrayna Qərb dövlətlərinin dəstəyi ilə Rusiyanın hücumlarına qarşı müqavimətini davam etdirir.
Bu müqavimətin uğur qazanması üçün Ukrayna riskli, lakin funksional bir müharibə planı hazırladı. Ukraynanın planı Rusiyanı Ukraynaya çəkib partizan taktikası ilə yıxmaq idi və Ukrayna öz məqsədinə çatdı. Müharibədən az əvvəl Ukrayna sərhədinə qoşun yığan Rusiya sərhəddə kifayət qədər güclü olduğundan Ukrayna Rusiya ilə sərhəddə döyüşməkdənsə, şəhərdə döyüşməyə üstünlük verirdi.
Beləliklə, rus ordusunun ağırlıq mərkəzi dəyişdi və o, şəhər müharibəsinə girməyə məcbur oldu. Ukraynanın planı işləyirdi. Kiyev Ukrayna şəhərlərini ələ keçirən Rusiya ordusunun logistika xətlərini və təchizat yollarını kəsmək üçün taktiki səviyyədə əməliyyatlar aparmağa başlayıb. Bu əməliyyatlarda müvəffəqiyyət qazanan Ukrayna həm şəhərdəki rus əsgərlərini dəstəksiz qoydu, həm də sahədə əldə etdiyi müvəffəqiyyətlə Qərbdən daha aydın dəstək almağa başladı.
Rusiyanın hücumu
Döyüş meydanında mənfi nəticələr əldə edən və beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən sıxışdırılan Rusiya öz məqsədinə çatmaq üçün daha da aqressivləşdi. Şəhər bombardmanlarını artıran Rusiya heç bir vətəndaş həssaslığı olmadan bombardmanlarını davam etdirirdi. Lakin Ukraynanın beynəlxalq dəstək alması və Rusiyanın böyük sanksiyalarla üzləşməsi kəskin siyasətin getdikcə davam etməsinə səbəb olub.
Rusiya şəhərləri bombalamağa davam edir, əsgərlərinin sayını artırır və yeni nəsil silahlar buraxmağa davam edir. Bundan əlavə, nüvə silahına malik olan Rusiya hər fürsətdə “lazım gələrsə, nüvə silahından istifadə edəcəklərini” bildirir. Bütün bu təhdidlərin və hadisələrin yaşanmağa davam etdiyi Rusiya-Ukrayna müharibəsində yeni inkişaflar yaşanmaqda davam edir.
Separatçı bölgələrdə səfərbərliyə və “referendum” qərarına çağırış
Hərbi əməliyyatını siyasi zəmində qurmaq istəyən Rusiya Donetsk və Luqanskdakı seperatçıları tamamilə Rusiyaya bağlı olmaq üçün “referendum” keçirməyə məcbur etdi.
Bölgədə ümumi mənada Donbas bölgəsi kimi tanınan rusiyapərəst bir qondarma “hökumət” var və onlar bölgənin Ukraynadan ayrılaraq Rusiyaya bağlanmasını istəyir. Donbasdakı qondarma xalq şuraları tərəfindən verilən bəyanatda hər iki bölgənin Rusiya Federasiyasına qoşulması üçün sentyabrın 23-dən 27-dək “referendum” keçiriləcəyi bildirildi.
Ukraynanın Rusiya ordusunun nəzarətində olan Xerson vilayətinin qondarma “administrasiyası” bölgənin Rusiyaya birləşməsi üçün sentyabrın 23-27-də “referendum” keçiriləcəyini açıqladı. Zaporojye vilayətində də qondarma “administrasiya” bölgənin Rusiyaya birləşməsi üçün yaxın vaxtlarda “referendum” keçirilə biləcəyini açıqladı.
“Xüsusi hərbi əməliyyatın əvvəlindən və ondan əvvəl biz deyirdik ki, xalqlar öz taleyini həll etməlidirlər və indiki vəziyyət təsdiqləyir ki, bu xalqlar öz taleyinin sahibi olmaq istəyirlər”, - deyə Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov bildirib.
2014-cü ildə Ukraynanın paytaxtı Kiyevdəki meydanda baş verən hadisələrlə Rusiya Krımı qeyri-qanuni ilhaq edib. Bundan sonra etnik rusların çoxluq təşkil etdiyi Donetsk və Luqansk vilayətlərində separatçılar “Donetsk Xalq Respublikası və Luqansk Xalq Respublikası” adlı qondarma qurumlar elan ediblər.
Bütün bu hadisələrlə yanaşı, Rusiya Federasiyasının prezidenti Vladimir Putin səfərbərlik qərarı verib və Rusiya vətəndaşlarını orduya çağırıb.
Rusiya-Ukrayna müharibəsində yeni dövr başlayır
Putinin başlatdığı səfərbərlik və separatçı idarələrin Rusiyaya bağlanmaq üçün keçirdiyi “referendum” bütün dünya tərəfindən böyük reaksiya ilə qarşılansa da, bu hadisələrin müharibəni yeni bir ölçüyə daşıyacağı təxmin edilir.
Hazırda Ukrayna ordusu separatçı Donetsk və Luqansk rayonlarını geri almaq üçün əməliyyatlar aparır. “Referendum” nəticəsində bu bölgələrin Rusiyaya birləşdirilməsi Rusiyaya Ukraynaya rəsmən müharibə elan etmək hüququ verəcək. Putinin səfərbərlik qərarını təsdiqləməsi həm də rəsmi müharibə elanının tezliklə edilə biləcəyi kimi şərh edilir.
Gələcəkdə nələrin baş verəcəyi maraq doğursa da, Rusiyanın Ukraynaya rəsmi şəkildə müharibə elan etməsi Qərb ölkələrinin mövqelərini dəyişməsinə və müharibənin bütün elementləri ilə dünyaya təsir göstərməsinə səbəb ola bilər.
Firuz Bağırov
Ordu.az
