2020-ci ildə 54 ölkə və ərazidə mina və Partlamamış Hərbi Sursatların (PHS) partlaması nəticəsində 7000-dən çox itki qeydə alınıb. Bu, əvvəlki ildəki 5853-dən 20 faiz çoxdur. Ən çox ölüm hallarının qeydə alındığı ölkə Suriya, ardınca isə Əfqanıstan olub. Bütün itkilərin 80 faizi dinc sakinlər, ölən və ya yaralananların ən azı yarısı uşaqlardır.
“Daim çox sayda itki və məyusedici dərəcədə yavaş təmizləmə nəticələri müqavilənin icrası üçün ciddi və davamlı problemləri vurğulayır. Əgər biz minasız dünyaya çatmaq istəyiriksə, dövlətlər öhdəliklərinin sürətlə yerinə yetirilməsi və bütün təsirə məruz qalan dövlətlər və ərazilər arasında resursların daha səmərəli bölüşdürülməsi istiqamətində səylərini ikiqat artırmalıdırlar”, - deyə “Landmine Monitor 2021” Hesabatının redaktoru Marion Loddo bildirib.
Hesabat pandemiyanın minalarla mübarizə səylərinə təsirini, itki və ölüm hallarını necə artırdığını göstərir. “Covid-19”un yayılması dünya ölkələrində minalardan təmizləmə və üzbəüz mina riski ilə bağlı maarifləndirmə xidmətlərinin dayandırılmasına səbəb oldu. Pandemiya həm də qurbanlara müraciət etmək və onlara kömək etməkdə yeni problemlər yaratdı.
Silahlı qarşıdurmaların artması bir sıra ölkələrdə piyada əleyhinə minalardan istifadənin davam etdirilməsinə səbəb olub. Myanma hökumət qüvvələri 2020-ci ildə minalardan istifadə edib, qeyri-dövlət silahlı qrupları tərəfindən Myanma, eləcə də Əfqanıstan, Kolumbiya, Hindistan, Nigeriya və Pakistanda istifadə qeydə alınıb. Ermənistan da Qarabağ ərzilərində çoxlu sayda minalar yerləşdirib.
İnsan təması ilə partlayan piyada əleyhinə minalar, o cümlədən əldəqayırma partlayıcı qurğular 1999-cu ildə beynəlxalq hüquqa daxil olan Minaların Qadağan edilməsi Müqaviləsinə əsasən qadağandır. Hazırda müqaviləni Birləşmiş Ştatlar istisna olmaqla, bütün NATO üzvləri də daxil olmaqla 164 imzalayan dövlət var.
Müqavilə piyada əleyhinə minaların istifadəsini, istehsalını, yığılmasını və ötürülməsini hərtərəfli qadağan edir və imzalayan dövlətlərdən onların ehtiyatlarını məhv etməyi və bütün minalanmış əraziləri təmizləməyi, həmçinin minadan sağ qalanlara kömək etməyi tələb edir.
Minaların Qadağası Müqaviləsinə əsasən, 94 iştirakçı dövlət öz arsenallarından ümumilikdə 55 milyondan çox minanı məhv edib, ən son isə Çili, Böyük Britaniya və Şri-Lanka mina ehtiyatını 2021-ci ildə məhv etməyi başa çatdırıb. Hesabatda, Yunanıstan və Ukrayna kimi 33 müqavilə üzvü daxil olmaqla, ən azı 60 ölkənin və digər ərazilərin piyada əleyhinə minalarla çirkləndiyi məlumdur.
Hesabatın qadağa siyasəti redaktoru Mark Hiznay deyir ki, dövlətlər tərəfindən piyada əleyhinə minaların yeni istifadəsi nisbətən nadir (Ermənistan) olaraq qalır və bu il müqavilədən kənar yalnız bir dövlət tərəfindən istifadə olunur: “Lakin qeyri-dövlət silahlı qruplarının minalardan davamlı istifadəsi xüsusilə narahatedicidir və hər kəsin bu silahlardan istifadə etməsinin qarşısını almaq üçün daha çox şey edilə bilər”.
Dəyanət Ağalarlı
Ordu.az
