Ekspertlər deyir ki, Birləşmiş Ştatlar bu cür SIGINT-dən getdikcə daha çox asılı ola bilər və bu kəşfiyyat forması bəzi hallarda ciddi etibarlılıq problemləri yarada, nəticədə yanlış insanlar öldürülə bilər.
Qanunun nəyi tələb etməsindən asılı olmayaraq, mülki itkilərin minimuma endirilməsi və yalnız konkret şəxsləri hədəf almaq tapşırılıb. Qarşısı alına bilən və düzəldilə bilən səhvlərə baxmayaraq, davam edən hərbi əməliyyatlar, bu cür siyasətin diktəsinə zidd olur.
Müharibə qaydaları tələb edir ki, hərbi əməliyyatların həyata keçirilməsi zamanı “mülki əhalini xilas etmək üçün daim diqqət göstərilməlidir” və “qərar verənlər... hücuma məruz qalacaq hədəflərin mülki şəxslər olmadığını yoxlamaq üçün mümkün olan hər şeyi etməlidirlər. Bu qayda o deməkdir ki, komandirlər mülki insanların həyatını itirməməsi üçün “bütün praktiki tədbirləri” görməlidirlər.
ABŞ çox asanlıqla bəzi mobil telefonların və ya SİM kartların yerini şübhəli terrorçunun yeri ilə eyniləşdirir. Əgər ABŞ-da terrorçuların öz mobil telefonlarını qəsdən mülki şəxslərə verməsi ilə bağlı məlumat varsa, ABŞ-ın hücum zamanı bu məlumatları nəzərə almağa qanuni öhdəliyi var və bunu nəzərə alaraq ağlabatan tədbirlər görməlidir.
Bəs günahsız mülki insanların həyatını məqsədyönlü şəkildə riskə atan silahlıların məsuliyyəti nədir? Komandir həmin mülki şəxsin ölümündə həm hüquqi, həm də mənəvi cəhətdən günahkardır?
Mobil telefonun məkana əsaslanan hədəflənməsinin etibarlılığını necə qiymətləndirməliyik?
SIGINT çox vaxt məqsədyönlü qərarların qəbulu prosesində mövcud olan ən yaxşı məlumatdır və tez-tez xüsusi mobil telefon istifadəçilərinin şəxsiyyəti, birlikləri və fəaliyyətləri haqqında dəqiq məlumat verir.
Bütün bunlara baxmayaraq, SIGINT potensial etibarsız mənbədir. Komandir ölümcül zərbə üçün mobil telefonun (və ya SİM kartın) yerini hədəfləyir. Ancaq bunun doğru olub-olmadığı müzakirə mövzusudur.
Bəzi xəbərlərə görə, İsrail cib telefonlarından yayılan elektromaqnit siqnallarına yönəlmiş ağıllı raketlərdən istifadə edir. İsrail kəşfiyyatı öz məlumatlarını əldə etmək üçün həm texnologiyaya, həm də insan resurslarına güvənir. İsrail hədəfdən əmin olmadan zərbə vurmur. İsrail əldə olunan məlumatı dəqiqləşdirmək üçün insan resurslarını cəlb edir. Mikro PUA-lar ənənəvi insan kəşfiyyatına ehtiyacı aradan qaldıra və ya azalda bilər.
Dəyanət Ağalarlı
Ordu.az
