Sentyabrda baş verən yeni hərbi əməliyyatlarla ölkə öz geosiyasi oriyentasiyası baxımından kritik həddə çatıb və irəliyə doğru gedən yolda nikbinlik azdır.
Ermənistan və Azərbaycan arasında ikitərəfli əlaqələr soyuq münasibətlərdən açıq düşmənçiliyə dəyişib.
2020-ci ilin sentyabrında Ermənistan və ATƏT-in Minsk Qrupu tərəfindən kifayət qədər gözlənilən diplomatik durğunluğa düçar olan Azərbaycan ərazilərini azad etməyə başladı. Bakı Türkiyə tərəfindən satılan TB2 və İsrail tərəfindən tədarük edilən PUA-lardan istifadə edərək Ermənistan ordusu məhv etdi. Müharibə Azərbaycanın qəti qələbəsi və Rusiya Federasiyasının dəstəklədiyi, Ermənistan hökumətinin imzaladığı kapitulyasiya ilə nəticələndi.
Döyüşlər zamanı həm Ermənistan, həm də Azərbaycan xeyli itki verdi və müharibə Cənubi Qafqazda Rusiyanın təsirinin bərpasına zəmin hazırladı, Ermənistan Kremlin faktiki vassalı kimi mövcud olduğunu etiraf etməyə məcbur oldu.
Kremlin vasitəçiliyi ilə əldə olunan üçtərəfli razılaşmaya əsasən, Rusiya sülhməramlıları bölgəyə yerləşdirilməli və Ermənistan sonda Qarabağdan qoşunlarını çıxarmalıdır. Bununla belə, sənəd kağız üzərində qalıb, çünki tezliklə çoxsaylı toqquşmalar baş verdi və Rusiya sülhməramlıları müdaxilə edə bilmədi.
Vaxtilə “məxməri inqilab”la özünü Rusiyanın təsirindən uzaqlaşdırmağa cəhd edən Ermənistan indi Kremllə sıx münasibətlərinin geosiyasi bədəlini ödəyir. Serj Sarkisyanın dövründə Ermənistan 2014-cü ildə Krımın ilhaqından sonra Rusiyanı təbrik etdi. Azərbaycan isə onu pisləyərək Bakı üçün yeni ticarət və diplomatik imkanlar qazandı, bu, İrəvan üçün isə yalnız təcridlə nəticələndi. Qarabağdakı separatçıların lideri Arayik Harutyunyan da Rusiyanın Donbas regionunun saxta “müstəqilliyini” tanımasını yüksək qiymətləndirib. Bunlar yalnız Kremlin xeyrinə olan və Ermənistanın təcrid olunmasını davam etdirən ölümcül diplomatik qərarlar olub.
Ermənistan Rusiyanın qarantına güvənərək riskli diplomatik qərarlar qəbul edirdi, ancaq son 7 ayda yeni reallıq yaranıb. Ukrayna müharibəsi zamanı Rusiyanın hərbi potensialı bir neçə dəfə zəiflədi və o qədər zəiflədi ki, bir neçə bölmənin Suriyadan, Gürcüstanın işğal olunmuş ərazilərindən və Tacikistandan geri çağırılması əmri verildi. Bu hadisələr Rusiya qüvvələrini zəiflədib və nəticələr onun təsir dairəsində özünü göstərməyə başlayıb.
Tacikistan Qırğızıstanla sərhəddə gərginliyi bərpa edib və Azərbaycan İrəvanı növbəti güzəştlərə məcbur etmək istəyir. NATO-nun Ərdoğanın S-400 almasına və rus oliqarxlarına qarşı sanksiyaların zəif icrasına görə qınamasına baxmayaraq, Putin Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla münasibətləri gücləndirib. Hazırda Rusiya qazının kəsilməsi fonunda çaşqınlıq yaşayan Aİ Azərbaycanla münasibətləri yaxşılaşdır.
Bakı Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünün başlanğıc mərhələsində də Putinlə ittifaqı möhkəmləndirdi. İndi belə görünür ki, Moskva Ermənistanı müdafiə etmək üçün strateji imkana sahib deyil, əvəzində İrəvan iqtisadiyyatına və strateji hədəflərinə fayda verə biləcək ittifaqlara meyllənib.
ABŞ Nümayəndələr Palatasının spikeri Nensi Pelosinin son səfəri ölkədə nikbinliyin bərpasına kömək etdi, çünki bu, Rusiya Federasiyasının potensial dağılması vəziyyətində ABŞ xarici siyasətinin boşluğu doldura biləcəyi ehtimalına işarə edir. KTMT-nin ardıcıl olaraq Ermənistanı iflasa uğratdığı bir zamanda həm Fransa, həm də ABŞ hökumətləri ölkədə təsirini artırmağa cəhd ediblər, xüsusən də son bir neçə il ərzində ABŞ və Fransanın Türkiyə hökuməti ilə münasibətləri pisləşib.
Ermənistan Rusiya-Ukrayna müharibəsinin ən böyük uduzanlarından birinə çevrilib, iki qonşusu Türkiyə və Azərbaycan beynəlxalq arenada öz coğrafiyasından, resurslarından və yumşaq güclərindən öz maraqlarını təmin etmək üçün uğrula istifadə ediblər.
Sevinc Əliyeva
Ordu.az
