Əslində İran eyni zamanda bir neçə regional istiqamətin əsas nöqtəsidir: Körfəz Ərəb dünyası, Yaxın Şərq, Mərkəzi Asiya istiqaməti. Bu, ABŞ və Çin də daxil olmaqla dünya nizamı uğrunda mübarizənin üç əsas oyunçusundan biri olan Rusiya üçün əhəmiyyət kəsb edir. Rusiya üçün Qafqaz və Yaxın Şərqdəki vəziyyət Ukrayna cəbhəsindəki vəziyyətdən heç də az həlledici əhəmiyyət kəsb etmir.

Moskvanın qarşısında duran əsas vəzifə bu istiqamətlərdə məsələləri siyasi yolla həll etmək, məsələnin hərbi müstəviyə keçməsinə imkan verməməkdir. Belə olan halda Moskvanın qüvvələri bu miqyasda müharibə aparmaq və ya faktiki olaraq bütün sərhədi boyunca gərginliyi azaltmaq üçün kifayət etməyəcək. Əgər işlər belə getsə, bu, nüvə müharibəsi, sözün əsl mənasında, dünya müharibəsi demək olardı və ya başqa sözlə, Putin özünün məlum məntiqini həyata keçirərdi: “Rusiyanın olmadığı dünya bizim nəyimizə lazımdır”.

Əgər Moskva öz çərçivəsi daxilində idarəolunmaz miqdarda alovlanarsa, o, tezliklə geniş yayılmış yanğın strategiyasına əl atacaq və onun resursunun buna çatacağı şübhəsizdir. Vəziyyətin siyasi baxımdan idarə olunması üçün Rusiyaya bir tərəfdən Ermənistan-Azərbaycan, Ermənistan-Türkiyə prosesləri, digər tərəfdən İran və Türkiyənin mövqeləri lazımdır.

Aydın məsələdir ki, Moskva üçün siyasi alətlərlə vəziyyəti “idarə etmək” çox çətindir. Burada əsas məsələ ərəb dünyası istiqamətində baş verən ön plana çıxır. Hazırda bunun necə və kimin xeyrinə həll olunacağından asılı olmayaraq, rəqabətin özəyi bu istiqamətə dəyişib. Kim əsas ərəb aktorlarını öz strategiyası kontekstinə gətirməyə nail olacaq və o, Qafqaz reallıqlarının gələcək inkişafını diktə edəcək? Bu baxımdan Azərbaycanın Ərəb Liqasının üç vacib oyunçusu - Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, Qətərlə təmasları mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Aqil Məmmədov  
Ordu.az